Landelijke traditie lokaal vertaald. 4 mei 2020. Op de plek in Zweeloo waar de gebruikelijke dodenherdenking wordt gehouden is het om acht uur niet alleen stil, er ís ook niemand. In de verte blaast een eenzame koperblazer het Wilhelmus. Overdag zijn er bloemen gelegd bij het monument aan de Marktstraat.
Andere jaren verzamelden zich hier wel 100 tot 200 inwoners van de voormalige gemeente Zweeloo en passanten om de overledenen te herdenken die gevallen zijn in de Tweede Wereldoorlog en hen die vielen in Nederlandse krijgsdienst in het algemeen.
De plechtigheid was altijd sober. Een delegatie van de gemeente, de scholen, de kerken en de Oranjevereniging. De taptoe werd geblazen door een trompetter van de plaatselijke fanfare B.O.M. Een toespraak, een gedicht, enkele kransen en het Wilhelmus gezongen door iedereen, begeleid door de fanfare. Jong en oud, van tijdens de oorlog en van ver erna, lokale herkomst en import, alles en iedereen stond door elkaar heen. Het verkeer werd even stil gelegd. Juist door de soberheid indrukwekkend en veelzeggend in zijn stilte.
Oude Oranjevereniging
Tot en met vorig jaar werd de herdenking georganiseerd door de Oranjevereniging Zweeloo onder voorzitterschap van Jan Pieters. De Oranjevereniging had zich voornamelijk de organisatie van Koningsdag en - in losser verband - de 4 mei herdenking tot taak gesteld. Totdat het bestuur, bij monde van hun voorzitter, in 2019 aangaf deze stokjes te willen overdragen. Herhaalde oproepen leiden in eerste instantie tot weinig reactie. Uiteindelijk hebben enkele enthousiaste jonge ouders uit Aalden en Meppen - Bianca Koops, Romy Lubberts en Evelien Klasens - een nieuw bestuur van de Oranjevereniging gevormd dat echter uitsluitend als taak heeft om de Koningsdag jaarlijks, op 27 april, te organiseren.
Er dreigde dus een leemte te vallen nu de Oranjevereniging de organisatie van de dodenherdenking niet meer op zich kon nemen. Het is, gemeentelijk gezien, ook niet zo duidelijk wat voor soort vereniging hier het voortouw bij neemt. Soms is het de Oranjevereniging zoals in Zweeloo en Dalen, soms wordt het opgepakt door Plaatselijk Belang zoals in Oosterhesselen, dan weer is het een aparte stichting of comité dat er haar schouders onder zet zoals in Schoonoord en Sleen. Er zijn geen landelijke richtlijnen.
Overgang
Het bestuur van Plaatselijk Belang Sweel zag er voor zichzelf geen taak in om de jaarlijkse herdenkingsplechtigheid te organiseren; wel heeft het DBS-bestuur zich ervoor ingezet om een Comité op te richten dat het op zich nam om ieder jaar -waarin dat gezondheids-technisch mogelijk is- een herdenking op 4 mei in Zweeloo voor te bereiden en uit te voeren.
Daartoe zijn vervolgens gericht inwoners van de oude gemeente Zweeloo benaderd waarbij gekeken werd naar affiniteit met historie, Tweede Wereldoorlog en met het organiseren van lokale gebeurtenissen. Het is niet nodig om de groep groter dan 2 personen te laten zijn. Het is in deze opzet niet heel veel, maar voor de lokale historische cultuur wel heel belangrijk, werk.
Nieuw Comité 4 mei
Zowel het bestuur van de voormalige Oranjevereniging als het bestuur van Dorpsbelangen Sweel zijn zeer verheugd dat deze taak nu overgenomen gaat worden door een comité 4 mei Zweeloo bestaande uit Egbert Hidding en Peter Vlas, beiden uit ons dorp. We wensen hen veel succes in de toekomst en voldoening bij het uitvoeren van deze taak die een wezenlijk onderdeel vormt van de lokale cultuur en traditie.
Het wachten is nu op het groene licht van de overheid of en wanneer deze - toch wat meer grootschalige- bijeenkomsten weer mogelijk zullen zijn. De gemeente Coevorden zal binnenkort onder andere via O.E.K. laten weten welke vorm van herdenking dit jaar verantwoord is.
Ilse Pronk en Valentijn Kleinman mochten in 2016 een krans leggen namens de beide basisscholen (Archieffoto: Monique Jonkman-Koolen).
Oes Eig'n Kraantien d.d. 30 maart 2021
