Henk en Gitta Vaessen willen na grondige renovatie vuur weer laten branden in de aloude dorpssmederij.
Het is het cliché der clichés, maar o zo waar: de tijd vliegt. Vandaag, maart 2022, is het alweer meer dan een jaar geleden dat Lucas Masselink overleed. De laatste actieve dorpssmid werd hij steevast genoemd. Totdat het écht niet meer ging, was Lucas nog regelmatig te vinden in “zijn” smederij.
Vertrouwde overall
Vrijwel altijd in zijn vertrouwde overall en met de onafscheidelijke peuk in de mondhoek. Altijd in voor een praatje en zeker niet vies van wat aandacht en belangstelling. Veel Zweelers zullen dit beeld nog herkennen.
Het is stil in de smederij aan De Wheem
Lucas was de derde generatie smid in de smederij. In 1896 startte opa Hendrik de smederij, vader Berend nam het stokje over in 1938 en vanaf 1975 was de werkplaats het exclusieve domein van Lucas. Tot 10 januari 2021, toen hij op 92-jarige leeftijd toch nog vrij onverwacht overleed. Sindsdien is het stil in de smederij aan De Wheem.
Wat is een smederij zonder smid?
Met zijn geschiedenis van ruim 126 jaar is het rijksmonument, want dat is het, een van de parels van ons Zweeler erfgoed. De terechte vraag is dan ook wat de toekomst van de smederij is. Want laten we wel wezen, wat is een smederij zonder smid? Een vraag die veel Zweelers zich de afgelopen tijd ongetwijfeld ook gesteld hebben, immers de smederij is toch een beetje een twee-eenheid met het dorp en haar inwoners. Voor het antwoord gingen we afgelopen week even op bezoek bij Henk en Gitta Vaessen.
De smederij moet in de familie blijven
Gitta is een volle nicht van Lucas. Haar vader en Lucas waren broers. Samen met haar Henk woonde ze 26 jaar lang in de woonboerderij met Lucas: zij tweetjes met de kinderen in het achterhuis, Lucas in het voorhuis. Ontelbare malen hebben ze het loopje naar het voorhuis gemaakt, ontelbare uren hebben ze er gezeten. “Ik mis hem nog elke dag”, vertelt Gitta met zichtbare emotie.
Ze heeft nog een broer en een zus. Met z’n drieën waren ze het snel eens: de smederij moet in de familie blijven. Niks geen stichting of vereniging of wat dan ook, nee, de naam Masselink moet direct verbonden blijven aan de smederij. Binnenkort maken ze gang naar de notaris en komt de smederij, met volle instemming van broer en zus, formeel op naam van Gitta Vaessen-Masselink. Overgrootvader Hendrik, opa Berend en oom Lucas zouden ongetwijfeld trots zijn geweest.
Horen we Henk straks op het aambeeld slaan?
Het voorgaande betekent niet dat we Gitta straks het vuur zien opstoken en op het aambeeld horen slaan. Nee, dat laat ze liever over aan Henk. Die gelijk ook al weer op de rem trapt. “Ik ben natuurlijk geen ervaren smid hé, heb weliswaar verschillende smeedcursussen gedaan, maar blijf wel een amateur. Stel dat Lucas iets in een minuut deed, dan doe ik er waarschijnlijk, met een beetje geluk, vijf minuten over. Het grappige is trouwens dat die cursussen werden gegeven door een docent, die ooit bij Lucas in de leer was geweest. Het cirkeltje is rond, zou je kunnen zeggen.”
Grondige renovatie is dringend vereist
Maar voordat er überhaupt rook uit de schoorsteen komt, moet er nog flink wat werk verzet worden. De oude smederij is niet alleen oud, maar ook verouderd en toe aan een grondige renovatie. “Arbo technisch is de werkplaats een ramp”, vertelt Henk. “Van een veilige, gezonde werkplek is geen sprake. De elektriciteit (Henk: “levensgevaarlijk”) moet dringend vernieuwd worden, er zit asbest op het dak en de schoorsteen heeft ook wel zijn beste tijd gehad. En dan vergeet ik vast nog wel wat. Binnen hebben we trouwens wel al het nodige opgeruimd. Vooral peuken en kartonnen dozen.”
Subsidies en andere bijdragen zijn meer dan welkom
Dat het renoveren van de werkplaats een lieve duit kost, daar hoef je geen professor voor te zijn om dat te begrijpen. Subsidies en andere bijdragen zijn dan ook méér dan welkom, zegt Henk. In het woud van subsidieregelingen is hij inmiddels een zoektocht gestart naar de meest kansrijke en toepasbare subsidies en fondsen. De uitkomst hiervan is nog ongewis. Aan een voorspelling wanneer de opgeknapte smederij uiteindelijk te bewonderen valt, waagt hij zich begrijpelijkerwijze niet. Hoeft ook niet, we zijn allang blij dat de smederij aan De Wheem onlosmakelijk verbonden blijft met de naam Masselink én met het dorp Zweeloo. Precies zoals Gitta, haar broer en zus en Henk het altijd voor ogen hadden en hebben.
Oes Eig'n Kraantien d.d. 20 april 2022
