De Sicherheitspolizei was in de Tweede Wereldoorlog verantwoordelijk voor vele gruweldaden.
Deze gingen gepaard met vele tientallen fusillades, ingezet als represaille of als executie-middel voor verzetsmensen. Oud-Aaldenaar Marcel Zantingh (37) deed onderzoek naar de ‘Sipo’ in Drenthe en maakte een omvangrijk overzichtswerk. "Het onderzoek voor dit boek begon al in 2020. Toen woonde ik nog in Rotterdam. Dat scheelde, want de afgelopen jaren zat ik meerdere keren per week in het Nationaal Archief in Den Haag” zegt de 37-jarige Marcel, die inmiddels in Spier woont.
Zweeloo in oorlogstijd
In 2020 verscheen zijn eerste boek, over Zweeloo in oorlogstijd. “Het schrijven van dat boek begon eigenlijk met het uitzoeken van een stukje 'familiegeschiedenis', het neerstorten van de bommenwerper B-17 G bij Zweeloo en het helpen van enkele van de bemanningsleden door mijn overgrootvader Jan Meijering en diens zoon Roelof (oudoom van Marcel/red).”
Allerlei oorlogsarchieven
Deze gebeurtenis kende Marcel van verhalen in de familie, maar veel was er niet over bekend. “Toen ik in 2014 in de explosievenopsporing werkzaam werd, kwam ik in aanraking met allerlei oorlogsarchieven en vond ik ook informatie over die bommenwerper. Ik ben dat toen gaan uitzoeken en gaandeweg kwam ik ook veel andere informatie tegen over andere gebeurtenissen in Zweeloo in de oorlog".
Naarmate Marcel meer verzamelde ontstond het idee om er een boek over te schrijven “want dat was er nog niet over de gemeente Zweeloo in de oorlog. Ik heb toen ook enkele tientallen mensen geïnterviewd over hun herinneringen aan de oorlog.”
Historicus Marcel Zantingh (37), geboren en getogen in Aalden, deed jarenlang onderzoek naar de organisatie van de Sipo in Drenthe in de Tweede Wereldoorlog.
Moord op burgemeester De Kock
Zoals gezegd verscheen in 2020 het boek over Zweeloo. Net als tijdens het zoeken naar de bommenwerper was ik tijdens het doen van onderzoek naar 'Zweeloo in oorlogstijd' ook veel informatie tegengekomen die niet over Zweeloo ging. Ik onderzocht bijvoorbeeld de moord op burgemeester De Kock en raadpleegde daarvoor de dossiers van de daders uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) in het Nationaal Archief in Den Haag.
'Sicherheitsdienst' in Drenthe
Die daders waren bij veel meer betrokken dan alleen de dood van De Kock, maar voor informatie over gebeurtenissen buiten Zweeloo was in het boek natuurlijk niet echt plaats. Ik kwam er ook achter dat er over de organisatie van de 'Sicherheitsdienst' in Drenthe nog maar zeer weinig was geschreven. Er was bijvoorbeeld geen boek waarin beschreven stond hoe die organisatie in elkaar zat, waar zij zaten, wat zij deden en wie er werkten. Ook was er geen boek waarin een overzicht van daden was beschreven voor de gehele provincie, alleen maar boeken op plaatselijk niveau (zoals ook mijn boek over Zweeloo wel gebeurtenissen beschreef, maar niet buiten Zweeloo).
Compleet overzicht van daden
Toen zijn boek in 2020 was gepubliceerd heeft Marcel uitgever Van Gorcum in Assen benaderd met het idee om over de 'SD' te gaan schrijven en daarbij 1) de organisatie te beschrijven en 2) een zo compleet mogelijk overzicht van daden te geven. “Al snel kwam ik erachter dat de organisatie beter niet de 'Sicherheitsdienst' of 'SD' genoemd kan worden, want het uitvoerend politiewerk waar het in feite om ging in het nieuwe boek, werd hoofdzakelijk uitgevoerd door de Sicherheitspolizei. Niettemin wordt tegenwoordig meestal over de SD gesproken, wat in hoofdzaak verklaard kan worden doordat zowel de SD als de Sipo op het uniform de letters 'SD' had staan.”
Dertig archieven doorgespit, in binnen- en buitenland
Eind vorige maand is het boek gepubliceerd. Het bestaat uit zeven hoofdstukken, grotendeels chronologisch in opzet. “Het onderzoek dat ik de afgelopen jaren heb uitgevoerd was groter dan dat voor het boek over Zweeloo. Ik ben in ongeveer 30 archieven geweest, in binnen- en buitenland. In het buitenland ben ik enkele keren in Berlijn geweest, daarnaast ook in Lille in Frankrijk. Die laatste plaats klinkt misschien vreemd, maar vanaf september 1944 zaten er in Noord-Nederland verschillende eenheden van de Sipo die tot die tijd in Frankrijk zaten.”
Veel nog niet eerder gepubliceerd beeldmateriaal
Marcel vervolgt: “Door de geallieerde opmars waren zij naar het noorden getrokken en onder andere in Drenthe gestrand. In die buitenlandse archieven ben ik vooral geweest om foto's van personeel van de Sipo te vinden, daarnaast ook achtergrondinformatie over die personen. Bijvoorbeeld hoe hun carrières eruitzagen, waar zijn vandaan kwamen etc. Het boek biedt niet alleen veel nieuwe informatie over gebeurtenissen en over daders, maar bevat ook zeer veel nog niet eerder gepubliceerd beeldmateriaal. Zou je nu op internet zoeken naar bijvoorbeeld de 'Drentse' Sipo, dan vind je bijna geen enkele foto van die mannen. In mijn boek staat bijna van iedere persoon een foto.”
Het boek is uitgegeven door Noordboek-Van Gorcum en is hier te vinden: https://noordboek.nl/boek/mensenjacht
Oes Eig'n Kraantien
